De Wet MBVEO: halen gemeenten eruit wat erin zit?

Erwin Krol en Christian Boxum zijn onderzoekers en juridische adviseurs bij Pro Facto. Met hen spraken we spraken we over advisering rondom openbare orde en verligheid richting bestuurders. 

Wie zijn Erwin Krol en Christian Boxum in het dagelijks leven?
Wij zijn beide onderzoekers en juridisch adviseurs bij Pro Facto. Als onderzoekers voeren wij wets- en beleidsevaluaties uit met telkens als centrale vraag ‘Worden beoogde doelen gehaald?’. Dit gebeurt in opdracht van verschillende overheden, zoals de ministeries van Justitie en Veiligheid (WODC) en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ZonMw), maar ook provincies en gemeenten. 

Erwin: Ik ben betrokken geweest bij de verschillende van deze wets- en beleidsevaluaties, onder andere naar toezicht en handhaving door gemeenten (voor BZK en verschillende gemeenten); de Wet positie en toezicht advocatuur (WODC) en de Wet afbreking zwangerschap (ZonMw). Daarnaast ondersteun ik verschillende bezwaar- en klachtencommissies van gemeenten en zorginstellingen.

Christian: Ik houd me voornamelijk bezig met onderzoek en advies binnen het veiligheidsdomein. Zo ben ik onder andere betrokken bij onderzoeken over sterk uiteenlopende onderwerpen: georganiseerde criminaliteit in de Noordelijke zeehavens, preventief fouilleren, bestuurlijk afpakken van crimineel vermogen. Daarnaast heb ik bijgedragen aan het opstellen van veiligheidsbeelden voor gemeenten en het opstellen van gemeentelijk integraal veiligheidsbeleid. Daarnaast adviseert Christian overheidsorganisaties over hoe zij weerbaar(der) kunnen zijn tegen ondermijning.

Jullie zijn werkzaam bij Pro Facto. Waar houdt Pro Facto zich precies mee bezig?
Pro Facto is een juridisch en bestuurskundig onderzoeks- en adviesbureau uit Groningen. Wij verbinden in al onze werkzaamheden bestuurskundige en juridische inzichten. Op die manier dragen we bij aan het verbeteren en versterken van het publieke domein. Dit doen we door het verrichten van onderzoek, het geven van (juridisch) advies en het verzorgen van opleidingen.

Jullie zijn onder andere gespecialiseerd in advisering rondom openbare orde en veiligheid. Zien jullie veranderingen in wat er speelt in de maatschappij en hoe overheden en bestuurders hiermee om (moeten) gaan?

Hot topic is op dit moment de ondermijningsproblematiek waarmee overheden geconfronteerd worden. Ondermijnende criminaliteit heeft een ontwrichtende werking op de samenleving en de rechtsstaat. Het is dan ook terecht dat aan dit onderwerp veel aandacht wordt besteed.

Vaak gaat de aandacht uit naar het bestrijden van ondermijning zoals drugscriminaliteit, mensenhandel en fraude binnen het sociaal domein etc. Tegelijkertijd maken overheidsorganisaties onderdeel uit van de wereld waarin criminelen actief zijn. Dat betekent dat diensten die de overheid levert ook voor hen interessant kunnen zijn. Denk aan het verlenen van vergunningen, subsidies en opdrachten. Criminelen kunnen door middel van beïnvloeding (bedreiging, intimidatie, omkoping, infiltratie) hiervan proberen gebruik te maken. Overheden kunnen ook onbedoeld de georganiseerde criminaliteit faciliteren, bijvoorbeeld wanneer een vergunning wordt verleend aan een bedrijf waarachter een criminele organisatie schuilgaat zonder de gemeente dit in de gaten heeft.

Pro Facto heeft een weerbaarheidsscan ontwikkeld om overheidsorganisaties door te lichten: hoe weerbaar zijn zij tegen criminele inmenging en beïnvloeding? Deze wordt nu in een groot aantal gemeenten in Noord-Holland uitgevoerd. We merken gelukkig dat overheidsorganisaties zich steeds meer bewust zijn van ondermijningsrisico’s. Tegelijkertijd legt ook elke scan zwakke punten in de organisatie bloot, zodat de organisatie aanvullende maatregelen kan treffen.

Voor Sdu Opleidingen verzorgen jullie een lezing tijdens de Driedaagse opleiding Openbare Orde en veiligheid over de MBVEO (Wet maatregelen bestrijding Voetbalvandalisme en Ernstige Overlast). Kunnen jullie alvast een tipje van de sluier geven over welke instrumenten de MBVEO overheden biedt?
Met de invoering van de Wet MBVEO hebben burgemeesters een aantal instrumenten in handen gekregen om voetbalgerelateerde, maar ook andersoortige overlast steviger aan te kunnen pakken. Deze instrumenten worden niet even vaak gebruikt. Zo maken gemeenten vooral gebruik van het gebiedsverbod. Vooral kleinere gemeenten lijken onbekend te zijn met de wet. Het groepsverbod en de meldplicht worden slechts in zeer beperkt mate ingezet. De mogelijkheden om digitaal te melden zijn momenteel volop in ontwikkeling en wordt door veel gemeenten met belangstelling gevolgd.

Hebben jullie vanuit jullie expertise tips voor overheden voor de toekomst?
Het onderzoek laat zien dat het huidige instrumentarium van de Wet MBVEO toereikend is, maar dat verbetering van de inzet vooral een implementatievraagstuk is. Ons advies aan gemeenten die overwegen om de Wet MBVEO toe te passen, is om vooral te leren van gemeenten die al wel veel ervaring hebben met de toepassing. Daar valt de meeste winst te behalen, is een van onze conclusies.