Het energielandschap in verandering

Brigitte Hendrikse-Troost is directeur/eigenaar van In-Practiz. Voordat zij aan de slag ging als all-round energierecht juriste was Brigitte ruim 10 jaar werkzaam binnen de energiesector waar zij onder andere werkte als head of marketsupervision en manager back-office. Deze inhoudelijke kennis combineert zij nu met juridische complexiteit binnen de energiesector waarbij de praktische implementatie altijd centraal staat.

René van 't Hoft is juridisch adviseur onder de naam Vanthoft Law Practice. Met meer dan 25 jaar ervaring in het energierecht adviseert hij bedrijven voornamelijk in de energiesector alsmede cliënten van advocatenkantoren. Hij is ook bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Energierecht (NeVER).

Samen verzorgen zij de Vierdaagse Basiscursus Energierecht.

Jullie draaien al heel wat jaren mee in de energiewereld. Wat is het grootste verschil tussen de wereld van nu en die van tien jaar geleden?
Brigitte: Het grote verschil tussen de energiewereld nu en die van 10 jaar geleden is de aanwezigheid van andere partijen dan het ‘klassieke energiebedrijf’. Daarbij moet je denken aan coöperaties, maar zeker ook consumenten die aan de slag gaan met hun eigen energieopwekking met bijvoorbeeld zonnepanelen, maar ook de opkomst van elektrische auto’s. Dat maakt dat het juridisch landschap echt anders is dan 10 jaar geleden.

René: Je kunt stellen dat een van de beloftes over de liberalisering van de energiemarkten wel is ingelost. De markten moesten voor anderen dan bijvoorbeeld het gemeentelijk energiebedrijf toegankelijker worden. Die toegang moest leiden tot onder meer innovaties om de energiemarkten efficiënter te maken. Dat is wat je nu wel ziet. Er zijn nu veel meer kleine en middelgrote commerciële spelers die met concepten komen die je tien jaar geleden niet voor mogelijk hield. De ontwikkelingen in de technologie- en IT-sectoren houden daarmee zeer wel verband. Die ontwikkelingen laten dan weer het spanningsveld met de huidige wet- en regelgeving zien.

Welke eventuele grote veranderingen zien jullie de komende jaren voltrekken?
Brigitte: De nieuwe energiewet zorgt voor de nodige beweging in de markt. Vergunningseisen worden aangescherpt en bijvoorbeeld de onderlinge data-uitwisseling wordt anders/beter(?) geregeld, maar nog belangrijker er komen nieuwe rollen in de markt zoals die van de Aggregator. Deze nieuwe rolverdeling moet ervoor zorgen dat consumenten nog actieve kunnen worden op in de energiewereld. Dat brengt ook de nodige juridische uitdagingen met zich mee.

René: De energietransitie gaat behoorlijke accenten zetten. Zo leiden ontwikkelingen op het gebied van technologie en IT tot een innovatiever gebruik van laadpunten voor een efficiëntere benutting van elektriciteitsnetten en tot andere marktmodellen die bijvoorbeeld de consumentenmarkt dichter bij de handelsmarkt brengen. De investeringen in zonne-energie- en windenergieparken zullen blijven ook en juist door partijen die zich voordien niet ermee bezighielden. Daardoor zie je meer en meer bijzondere PPA’s verschijnen. Niet zozeer de stroomafname is dan de rode draad maar financiële stromen en operationele dienstverlening. Dat betekent dat je je blik moet verruimen. 

Jullie zijn de docenten van de Vierdaagse cursus Energierecht. Wat maakt deze cursus zo belangrijk voor advocaten en juristen?
Het actief worden van andere partijen op de markt betekent voor advocaten en juristen dat energierecht ook een rol kan spelen binnen andere dossiers. Daarbij kan je denken aan ondernemingsrecht, maar zeker ook aan vastgoed of ruimtelijke ordening. Energierecht wordt daarmee minder een nichemarkt product. Kortom van belang dus om de basis in huis te hebben, niet alleen vanuit een zuiver wettelijk kader, maar juist ook geïnspireerd door praktijkvoorbeelden. Vandaar dat wij in de cursus ook gebruik maken van gastsprekers die verder kijken dan de wettelijke bepalingen.

René: Er zijn nu al andere deelnemers op de energiemarkten. Deelnemers die zich van huis uit met andere zaken bezighielden. Een van de doelen van de energietransitie is ook dat bedrijven en consumenten bewuster met energiezaken omgaan en zich actiever met de energiemarkten gaan inlaten. Dat betekent ook dat het energierecht meer en meer op de deurmat van de juridische praktijk terecht gaat komen. Het belang van kennis van het energierecht wordt groter. Daarnaast is het een boeiend en divers vakgebied.

Onlangs is de cursus van drie middagen aangepast naar vier middagen? Wat is er toegevoegd en waarom?
Brigitte: Tijdens de vorige leergangen is door ons steeds gefocust op elektriciteit en gas. Daar is immers al een vol programma mee te vullen. Maar tijdens de bijeenkomsten kregen wij toch ook heel vaak specifieke vragen over warmte en het daarbij horende wettelijk kader. Vandaar dat we dat dit jaar hebben toegevoegd.

René: Met de cursus bieden wij een overzicht van de wet- en regelgeving omtrent elektriciteit en gas. Wij kregen meer en meer vragen over het warmtenet en de levering van warmte. De spelregels daarvoor zijn net even anders dan voor elektriciteit en gas. De middag ‘warmte’ laat dan ook een andere invalshoek voor de levering van energie zien.

Jullie verzorgen de cursus samen. Hoe vullen jullie elkaar aan als docenten?
Brigitte: Het mooie van de samenwerking tussen ons, is dat wij in onze dagelijkse praktijk ook complementaire portfolio’s hebben. Zo is René heel sterk in zaken die spelen rondom toegang tot de netten en bijvoorbeeld SDE subsidies en ligt mijn expertise (Brigitte) weer meer op het consumentenvlak (energie, maar ook privacy) en de groothandelsmarkt. Zo brengen we samen een allround kennispakket mee waarbij we dus ook een heel gevarieerd publiek kunnen bedienen.

René: Brigitte heeft veel ervaring met het consumentenzaken, met het gereguleerde toezicht op energiemarkten door bijvoorbeeld de ACM en bijvoorbeeld ook met regels omtrent het integer handelen van handelaren in elektriciteit en gas. Ik houd me meer bezig met het realiseren van en het participeren in energieprojecten, van financiering, participatievormen en aansluiting op het net via afname en levering van energie en GvO’s tot diensten die met dat alles samenhangen zoals diensten voor programmaverantwoordelijkheid en transparantieregulering. Met deze onderwerpen vullen Brigitte en ik elkaar niet alleen aan maar kunnen wij ook de deelnemers het brede overzicht bieden.

Waarom is het delen van jullie kennis door middel van lesgeven belangrijk? Wat biedt het jullie?
Brigitte: Het leuke aan het delen van kennis op het gebied van energierecht is dat je behalve je eigen portfolio, via de cursisten ook een mooi beeld krijgt van wat er verder speelt binnen de energiewereld. En wij zijn er dan ook trots op dat wij inmiddels cursisten gehad hebben vanuit alle invalshoeken van gemeenten tot toezichthouders en van klassieke energiebedrijven tot nieuwe spelers in de markt.

René: Het vergt veel tijd en aandacht om de vele vaak complexe onderwerpen in een behapbaar en logisch overzicht te plaatsen. De voorbereiding van de cursus is meer dan het halve werk. Het plezier van lesgeven is dan uiteindelijk de positieve respons van de deelnemer. De interactie met de deelnemers levert mij ook weer nieuwe en andere inzichten op.